|
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΑΣΤΑΝΟΣ (1888-1932)
Της Έφης Τσιροπινά * Ο Θεόδωρος Κάστανος γεννήθηκε στο Βροντάδο της Χίου το
1888. Η γιαγιά του Καλλιόπη Καστάνου, που ήταν χήρα, ανέθρεψε το Θεόδωρο
σαν παιδί της μέσα στην οικογένεια της αδελφής της Ξενούς Σταματίου Γλύκα
μαζί με τα παιδιά της Χριστοφή και Ιωάννη. Σε ηλικία είκοσι ετών
διορίστηκε δάσκαλος στο Βίκι της Χίου όπου εργάστηκε μέχρι το 1912. Τότε
έφυγε από τη Χίο και πολέμησε ως εθελοντής στο Βαλκανικό Πόλεμο. Το 1913
με την υποτροφία του Πρωίου Κληροδοτήματος πηγαίνει στην Ιένα και στο
Βερολίνο για σπουδές φιλοσοφίας και παιδαγωγικής. Σε επτά χρόνια
αναγορεύτηκε διδάκτωρ της φιλοσοφίας κι επέστρεψε στην Ελλάδα για να
διοριστεί καθηγητής των παιδαγωγικών στο Διδασκαλείο Θηλέων Θεσσαλονίκης.
Ο Διευθυντής Θεόδωρος Κάστανος με τις δευτεροετείς σπουδάστριες του τριταξίου Διδασκαλείου στην αυλή του Αρχιγενείου Διδασκαλέίου Επιβατών (1922) Στη συνέχεια αφού παραδόθηκε και η Παλαιά
Ορεστιάδα στους Τούρκους μετέφερε και τα δύο αυτά σχολεία στην
Αλεξανδρούπολη και το 1923, με τις δικές του ενέργειες, ιδρύθηκε το
Διδασκαλείο Θράκης. Η εθνική του αυτή προσφορά «ανταμείφθηκε» το 1926 όταν
μετατέθηκε στο Διδασκαλείο Καστοριάς. Είχε τολμήσει να συγκρουστεί με τις
διοικητικές και τις στρατιωτικές αρχές. Ο έντιμος κι ασυμβίβαστος Κάστανος
το 1927 μετατίθεται στο Καρπενήσι και σε δύο χρόνια στη Φλώρινα για να
μετατεθεί και πάλι, ακόμα και νεκρός, από τη Φλώρινα στη Μυτιλήνη. Σχολείο εργασίας και διδασκαλία σ’ αυτό είναι η διδασκαλία που τακτοποιείται και γίνεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε τα παιδιά σε κάθε απόκτηση γνώσεων, να εργάζονται ανεξάρτητα, να βρίσκονται σε πλήρη δράση, να ζουν μέσα τους τη γνώση, να την επεξεργάζονται και να τη μορφοποιούν. Η απόκτηση των γνώσεων δε γίνεται με τη μετάδοση, αλλά με ξεχωριστή ενέργεια του μαθητή, με δική του παρατήρηση και πειραματισμό. Τα παιδιά από μια εσωτερική ανάγκη κινούνται σε ελεύθερη κι ανεξάρτητη δράση και αφομοιώνουν τα αγαθά του πολιτισμού. Επιγραμματικά τα ουσιώδη γνωρίσματα του σχολείου εργασίας είναι η εσωτερική ανάγκη για δράση, η ανεξάρτητη κι ελεύθερη ενέργεια του παιδιού και η απόκτηση δυνάμεων που η εκδήλωσή τους έχει κοινωνική κατεύθυνση. Ο μεγάλος οραματιστής χαρακτηριστικά έλεγε: «Αγαπήσατε το παιδί, κατεβείτε κοντά του, βάλτε το χέρι σας στην καρδιά του. Αφουγκρασθείτε τον πόνο του και τη χαρά του». Αλλά και… «Σκοπός του σχολείου δεν είναι – δεν πρέπει να είναι – το σοφό παιδί, αλλά το ευτυχισμένο παιδί. Κι αυτό το παιδί μόνο μέσα σε ένα δραστικό κι όχι σκυθρωπό σχολείο μπορεί να ολοκληρωθεί. Η αξία του ανθρώπου δε βρίσκεται στις γνώσεις, αλλά στην ισχυρή βούληση, στην ολοκληρωμένη προσωπικότητα, στην πνευματική καλλιέργεια, στη δημιουργία πλούσιας συναισθηματικής, ζωής, στη μέθεξή τους στην κοινωνική ζωή… Οι ψυχές του δασκάλου και του παιδιού βρίσκονται πέρα και πάνω από τη μέθοδο. Όταν αυτές επικοινωνούν, βρίσκουν τη μέθοδο. Διαφορετικά κι ολόκληρο το γνωστικό ουρανό να κατεβάζει ο δάσκαλος, είναι καταδικασμένος σε αποτυχία. Άλλωστε, για τον καλλιτέχνη δάσκαλο ισχύουν οι νόμοι της τέχνης, της δημιουργίας, της φυσικότητας, της εσωτερικής διάθεσης. Αυτοί είναι που του ανοίγουν το δρόμο…» Μιλούσε ο Κάστανος για «Σχολείο Ζωής» και προκαλούσε τους δασκάλους να φέρουν το μαθητή σε επαφή με τη φύση. Στο περιοδικό «Σχολείο Εργασίας» δημοσίευσε το Νοέμβρη του 1930 το ποίημα του Ινδού ποιητή Ραμπιτρανάτ Ταγγόρε που ο ίδιος παράφρασε: ΔΥΣΤΥΧΙΣΜΈΝΟ ΠΑΙΔΙ Δυστυχισμένο παιδάκι! που σε ντύσαν * Η Έφη Τσιροπινά είναι δασκάλα / υπεύθυνη Αγωγής Υγείας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Ν. Χίου
Περισσότερα στοιχεία για τον Θεόδωρο Κάστανο
στις σελίδες:
|
